Voedselverhalen
Natuurboerderij Op de Him: Spil in de korte keten door Freya Zandstra
Ze hadden zelf ook nooit gedacht dat het zo zou kunnen: maar het kan. Er staan 45 koeien in de weiland en in de winkel wordt eigen melk, kaas en vlees verkocht, aangevuld met aardappels, groente en zuivel van leveranciers uit de buurt. Met deze bedrijfsvoering komt er brood op tafel en heel belangrijk: iedereen is gezond.
De boerderij van Auke en Rennie Stremler in Jorwert was ingericht op turboboeren: met een grote koppel Holsteiners om zo snel mogelijk zo veel mogelijk te kunnen melken om de zware financiering te kunnen afbetalen. Toen de ruilverkaveling kans bood op een omslag naar een natuurinclusiever bedrijfsvoering, ging Auke schoorvoetend overstag. De Holsteiners maakten plaats voor Blaarkoppen en het bedrijf ging totaal op de schop. Na een paar jaar was Auke zo enthousiast dat een omschakeling op biologische melkveehouderij volgde. Maar toen dat eenmaal liep, volgde een terugslag: Auke kreeg een burnout en met haar zoon moest Rennie het bedrijf in de benen houden.
Himtsiis
De koerswijziging die nodig bleek, leidde er toe dat de helft van de koeien verkocht werd. De melk gaat naar Farmel in Emmeloord, die weer levert aan verschillende verwerkers. Zo is de melk nog altijd de kurk waarop de boerderij drijft. Een klein deel van de melk wordt verkaasd tot ‘Himtsiis’ en een klein deel wordt op eigen erf verkocht via de melktap. In de winkel is behalve eigen melk, vlees en kaas ook groente en zuivel uit de buurt te koop. Zo worden er groente en aardappels van Yn ‘e Sinne Farm in Jirnsum verkocht en yoghurt en karnemelk van Buurvrouw Durkje, de ene op 15 kilometer, de andere op 30 kilometer.
“Er is een groep klanten die elke week komt en het liefst alle boodschappen lokaal en biologisch doet. Die mensen komen bij ons omdat ze zich bewust zijn van wat ze willen eten. Ze komen graag op de boerderij voor de beleving, maar in de eerste plaats omdat dit is hoe ze willen eten,” vertelt Rennie. “Ze willen hun eten vers klaarmaken, echt vlees eten, zelf yoghurt maken, daar hechten ze waarde aan voor hun gezondheid.” Een groep bewuste consumenten uit de buurt verenigde zich daarom in buurtmarkt Natuurlijk Littens, een voedselcoöperatie die zoveel mogelijk lokaal en duurzaam inkoopt. “Daar zijn we heel enthousiast over, van zulke groepen kunnen we nog wel veel meer beleveren.”
Tijdgebrek
“En dan is er de groep die wel wil, maar niet weet hoe. Deze mensen hebben zo’n gebrek aan tijd en dan ligt het in de supermarkt klaar, zelfs bio als ze willen. Al zijn ze zich daar vaak nog niet zo bewust van. Wat mij betreft is de korte keten belangrijk, maar dat het biologisch is minstens zo belangrijk. Gewoon omdat wat je er niet instopt, ook niet op je bord komt. Van wat gezonde, onbewerkte voeding is zijn veel mensen zich helemaal niet bewust.”
De grootste stok in het vliegwiel van het succes van de korte keten is de macht van de supermarkt. “Daar liggen gemaksvoeding en ongezonde pakjes en zakjes voor het grijpen, terwijl biologische voeding weggestopt ligt. We moeten als maatschappij echt wat doen aan de macht van de supermarkten. Want ondertussen is het hartstikke dood in het land en ligt het hele bodemleven op zijn gat. Voor ons nageslacht houd ik mijn hart vast: dit komt zo niet meer goed. Wij hebben met deze manier van werken een gezonde balans gevonden op de boerderij: met een goed bodemleven door ruige koemest, beweiden van natuurgrasland en andere maatregelen.”
“Wij hebben als gezin best een moeilijke tijd doorgemaakt”, blikt Rennie terug. “Onze eigen leefwijze heeft enorme bijdrage geleverd aan ons herstel, daar ben ik zeker van. Dat is eigenlijk heel eenvoudig: goed met je eten omgaan. Als wij gezellig samen koken voor de kinderen, er wat leuks van maken op het bord en met aandacht eten, dan is dat elke dag een klein feestje. Het is niet alleen wat je eet, maar ook hoe je het eet.”
Haal jij de dertig? Door Freya Zandstra
“Let maar eens op: over vijf jaar is de schijf van vijf niet langer de norm als het gaat om gezond eten, maar het doel per week meer dan dertig soorten groenten en fruit te eten. De gedachte achter dit voedingsadvies is de wetenschap dat mensen die gezond en vitaal oud worden een rijk en divers microbioom hebben. Je kent ze misschien ook als je ‘darmflora’ en dat bestaat uit een scala aan gunstige bacteriën, schimmels, protozoa en andere micro-organismen die leven in buik en op je huid. Ze zijn een belangrijke factor in je gezondheid, want ze zorgen onder meer voor je weerstand, je mentale gezondheid en voor goede vertering.
Mensen in de niet-Westerse wereld die vooral onbewerkt voedsel eten, hebben een veel diverser en rijker microbioom dan wij, die ons eten grotendeels in de supermarkt kopen. Dat is niet zo gek, want in een zakje rucola uit de supermarkt, zit maar een fractie van het aantal micro-organismen van een bosje rucola dat groeit op een veld dat niet bespoten wordt. Zo levert een bosje onbespoten vollegrondsrucola een veel grotere bijdrage aan je gezondheid.
Iedere soort onbewerkte groente en fruit levert een eigen set goede micro-organismen. Daarom zijn voedingsdeskundigen fan van variatie: hoe meer, hoe beter. Dertig soorten groenten en fruit per week, haal je niet met een dagelijkse banaan en je AGV-tje. Maar maaltijden met vijf soorten groenten of meer zijn ook niet heel moeilijk: denk aan rijkgevulde tomatensauzen met wortels, ui, bleekselderij, courgette, paprika en volkoren pasta, waarbij ook het graan van de pasta mag worden geteld. Of denk aan een traybake met aardappelblokjes, pastinaak, venkel, wortel, knolraap en halloumi. En elk toefje peterselie of bieslook telt mee. De tuinders uit jouw buurt hebben het allemaal voor je in de aanbieding.”
Reageren? Mail naar info@friesevoedselbeweging.nl
